Historia Strzybnicy i Srebrnej Góry

28-12-2004

 

Interpretacja wielu tekstów źródłowych spowodowała, że niektórzy mylnie utożsamiają Srebrną Górę i dzisiejszą Strzybnicę. Są to dwie różne osady istniejące w odmiennych okresach. 

Srebrna Góra była wsią górniczą, w której wydobywano kruszec od XVI wieku na pewno, a bardzo prawdopodobne, że już w średniowieczu. Po wyczerpaniu rud domostwa zostały opuszczone, stąd obecnie osada nie istnieje. Strzybnica natomiast genezą sięga dopiero II połowy XVIII wieku. 

Głównym powodem tych pomyłek wydaje się być fakt, iż dawniej srebro nazywane było strzybłem, bądź strzybrem, a w zapiskach o wydobywaniu kruszcu wzniesienie, na którym leżała owa Srebrna Góra było ponadto nazywane Silberberg oraz Strzybnica, jednak nie ma to nic wspólnego z dzisiejszą Strzybnicą. 

Abt przypuszcza, iż działalność górnicza na tym wzniesieniu prowadzona już była w I okresie górnictwa bytomskiego. W zeznaniach mieszkańców Bytomia z września 1584 roku odnaleźć można informacje, iż za czasów ich przodków kopalnictwo było znacznie rozwinięte w okręgach Bytomia, Miechowic, Srebrnej Góry i Szarleja. Ponadto w protokole z czerwca 1574 roku wymieniona zostaje stara, zasypana sztolnia strzybnicka, której wlot znajdował się na Stroszku. 

Osadę Srebrna Góra (Strzybnica) umiejscawia się na jednym z wyniesień pomiędzy Reptami, Stroszkiem i Srebrną Górą (którą porasta Segiet). Była to niewielka wieś powstała samorodnie, o przypadkowym układzie siedlisk. W tym bezplanowym procesie, o miejscu budowy domów decydowała prowadzona działalność przemysłowa. Wszystkie budynki wzniesione były w konstrukcji drewnianej o dachach dwuspadowych z położoną strzechą. Taka zabudowa koncentrowała się przy układzie drożnym pozbawionym wyraźnego planu. 

W sąsiedztwie dzisiejszej Strzybnicy, archeolodzy odkryli zabytki wskazujące na bytność i aktywność człowieka w mezolicie (środkowa epoka kamienna - około 10000-4500 lat p.n.e.) w okolicach Rybnej oraz w neolicie (młodsza epoka kamienna - ok. 4500-1700 lat p.n.e.), m.in. w Piasecznej. W wyniku badań archeologicznych odsłonięto pozostałości po domach mieszkalnych, narzędzia oraz wyroby z brązu i żelaza, ceramikę. Dzisiejsza Strzybnica nie mogła być miejscem wydobywnia kruszców w średniowieczu, gdyz tereny te należały wówczas do majątku Rybnej i tak zostałyby zarejestrowane wszelkie prace poszukiwawcze. 

Prawdopodobnie w okolicach Strzybnicy w średniowieczu działała Kuźnia żelazna. Dowiedziono istnienia takich chałupniczych zakładów hutniczych, np.: w Tworogu, Brynku czy Rybnej. Innym dowodem, że dzisiejsza Strzybnica nie istniała w pocz. XV wieku jest fakt, iż nie została wymieniona w dokumencie erekcyjnym parafii z kościołem p.w. Św. Marcina w Tarnowicach Starych z 1415 r. 

Ciągły rozwój osadniczy dzisiejszej Strzybnicy zapoczątkowano w roku 1786, kiedy z inicjatywy rządu pruskiego zbudowano tu hutę przeznaczoną dla wytapiania urobku z kopalni Fryderyka pod Bobrownikami. Kopalnia ta, uruchomiona w 1784 r, już na pocz. XIX w. była największą kopalnią na Śląsku. Wraz z hutą utoworzono kolonię robotniczą, w której stopniowo zwiększała się liczba mieszkańców. 

Huta w Strzybnicy została zamknięta 21 kwietnia 1933 roku, ale w II połowie XIX wieku powstały tutaj małe zakłady przemysłowe. W 1863 r. pracowały dwa prywatne wapienniki. Kilka lat później uruchomiono fabrykę maszyn i odlewnię "Henryk", a w 1895 r. wybudowano fabrykę wyrobów ołowianych. W XIX w. powstały tu obiekty użyteczności publicznej - dworzec kolejowy i poczta w 1871 r., kościół ewangelicki około 1886 r. Strzybnica zaczęła się przeobrażać w złożony układ wielodrożny. Główną ulicą osady stała się zbudowana w 1847 r. droga Opole-Tarnowskie Góry. W sierpniu 1857 r. przejechał pierwszy pociąg na trasie łaczącej te dwa miasta.

Z galerii

Adam de Tarnowice - słynny rycerz
Adam de Tarnowice - słynny rycerz, słynny rycerz Adam de Tarnowitz
Z galerii

Polecamy

Polecamy

Polecamy

Anna i Łukasz Piernikarczyk - Tarnowskie Góry i okolice

Strona główna | Zabytki | Historia | Rekreacja | Ogłoszenia | Galeria | Forum