Górnictwo na Ziemi Tarnogórskiej

28-12-2004

 

Po raz pierwszy ruda śląska wykorzystana była w latach 800-500 p.n.e., a na ślady tego natrafiono w dolinie Stoły, jednej z tarnogórskich rzek. Wśród znalezisk z tego okresu były narzędzia i ozdoby z żelaza. Najstarsze udokumentowane wiadomości o górnictwie na tym obszarze pochodzą z XII-XIII wieku, np.: dokument z 1201 r. przyznawał klasztorowi Cystersów w Reptach Starych dziesięcinę od wydobytego srebra. 

Od XIV do XVI w. na ziemi bytomskiej (także w Starych Tarnowicach, Bobrownikach, na Srebrnej Górze) prowadzone były roboty górnicze. W początkach XVI w. nastąpiło znaczne ożywienie wydobycia kruszców, głównie galeny (minerał ołowiu) w okolicach nieistniejących jeszcze wtedy Tarnowskich Gór.

To spowodowało, że w 1526 roku książę Jan Opolski (Jan II Dobry), władający ówcześnie tarnogórską ziemią, chcąc nakłonić ludność do pracy w kopalniach ogłosił wolność górniczą, co dawało jej różnorodne korzyści i przywileje. Jest to również data powstania Tarnowskich Gór jako Wolnego Miasta Górniczego. Nazwa Tarnowskie Góry, jak i Srebrna góra czy górnik związane są z tym, iż wówczas na kopalnie mówiono góra (gora). 

W listopadzie 1528 roku pojawiła się pierwsza śląska ustawa górnicza -tzw. Ordunek Górny (Gorny) autorstwa tegoż księcia. Następne lata to okres największej eksploatacji w tym regionie, a Tarnowskie Góry stały się wtedy jednym z największych ośrodków w Europie. Z czasem jednak górnictwo zaczęło natrafiać na przeszkody (zalewająca podziemne chodniki woda oraz brak finansów), które nieustająco towarzyszyły już do samego końca wydobycia w rejonie Tarnowskich Gór. 

W II połowie XVI w. zaczęto budować sztolnie odwadniające z różnymi skutkami i powodzeniami. Najważniejsza w tym czasie była Sztolnia "Św. Jakuba", a także "Boży Dar" czy "Boże Dopomóż". Inne to: Sztolnia "Krakowska", "W Imię Pana Obiecana", "Pomagaj Bóg". 

W XVII w. i pierszej połowie wieku XVIII górnictwo podupadło, zdecydowanie brakowało pieniędzy, a ludność była zmuszana do jego opłacania bądź pracy fizycznej. 

Dopiero w 1787 roku, kiedy za sprawą Redena, do Tarnowskich Gór sprowadzono z Cardiff pierwszą maszynę parową na kontynencie europejskim poza Anglią, nastąpił ponowny rozkwit górnictwa. Uruchomiono ją 18 stycznia 1788 r, maszyna ta bez większych problemów poradziła sobie z osuszeniem najniższych, zalanych poziomów kopalń. 

W tym czasie budowano też Głęboką Sztolnię Fryderyka, którą uruchomiono w sposób bardzo uroczysty, w 50-tą rocznicę powstania Kopalni "Fryderyk". Również tę kopalnię utworzono dzięki Redenowi, podobnie jak Hutę "Fryderyk" w Rybnej i inne tego typu inwestycje na Śląsku. Za te zasługi król nadał Redenowi tytuł hrabiego w 1786 r., a wcześniej od 1779 r. był dyrektorem Wyższego Urzędu Górniczego. 

Stopniowo jednak z czasem zasoby rud w okolicach Tarnowskich Gór wyczerpały się i w latach 20-tych XX wieku Kopalnia "Fryderyk" zaprzestała eksploatacji.

Polecamy

Anna i Łukasz Piernikarczyk - Tarnowskie Góry i okolice

Strona główna | Zabytki | Historia | Rekreacja | Ogłoszenia | Galeria | Forum